KEWIYAK

(niniklenyem)

Senajan mangsa rendheng, ning sasi Mei udane kok wis arang-arang tiba. Malah wis ana yen mung sepasar, udan blas ora ana.

Sore iku, bakda tutup bengkele motor lan mobil, Sukro njur tumuju gudhang njupuk selang sing dawane ora kurang saka rong puluh meter.

Slang di pasang ing kran pajokan teras, pucuke di ewer-ewer digawa neng pojok latar taman ngarep, arep kanggo nyirami pethetan.

Gaweyan iku tansah di tindakake saben sore yen ora ana udan. Kejaba kanggo nyirami latar supaya ora bledug, pethetan uga banjur katon ijo royo-royo tur seger. Ijone gegodhongan lan wernane kembang sing werna-werna bisa gawe resep ing pandulu.

Ora suwe Rama KRT Widyo Kusuma katon miyos ing pendhapa sing jembar lan ngengreng iku. Bareng pirsa Sukro siram-siram njur ndangu :

?Suk, mobile rak sehat ta ?? Gage Sukro wangsulan :

?Inggih Rama, mobil titihan pribadi kalih-kalihipun sehat, malah kala wau bibar kula serfis.?

?O ya sukur, merga sore mengko aku karo kamasmu Susmono rak arep lungan?

?Nimbali sopir mboten Rama ?? Sukro nanjih.

?Ora usah Suk, mengko kareben disetiri Susmono wae.?

?Menapa anggenipun tindakan kaliyan mas Susmono, Rama ??

?Iya mula kowe neng ngomah sing ngati-ati. Ibumu yen ngersakake apa ladenana, mbok Yah ben ngaso, wis tuwa mesakake.?

?Sendika Rama, ngestokaken dhawuh?. Bubar ngendika ngono Rama Widya banjur mlebet dalem ageng, Sukro gage nggulung slang. Sawise di kumbah banjur bali disimpen gudhang.

Sukro mono bocah sing nemu kabegjan, biyen dhek cilike anggone nemu raden mas Susmono mung ana rumah singgah anak jalanan, sing dikelola bapak Nyana Kasmodiharjo alias jenggot klabang.

Susmono sing isih SMP kuwi welas weruh bocah glandangan sing pinter nggitar lan nyanyi, mangka yen diwarahi apa-apa ya njur ngerti lan bisa .

Pak Nyana dhewe ya seneng karo Sukro. Ning ya ora pirsa, Sukro kuwi anake sapa, lan sing endi wong tuwane. Pokoke bocah kuwi kerep mapan ana rumah singgah, sing pancen disedhiyakake kanggo bocah-bocah jalanan.

Pak Nyana ya kawigaten banget marang bocah-bocah sing padha ora pati entuk kasih sayang mau. Pirsa apa bakate bocah jalanan kuwi, banjur disalurake neng bakate.

Mula ora mokal senajan nalika cilike katut-katut kancane dadi bocah glandhangan, ning bareng ditangani pak Nyana, diwasane ana sing dadi bengkel, pedagang sing ulet, penyanyi kondhang, lan dadi wong-wong sing mapan uripe.

Susmono sing mung putra ontang-anting kuwi njur matur keng Ramane, yen arep ngajak Sukro sing neng rumah singgah anak jalanan kuwi arep digawa mulih. Keng Rama lan ibune ya pareng, ning kanthi janji, Sukro kudu di dhidhidik dadi bocah sing pinter, nduwe ati luhur, sregep ing gawe. Denmas Susmono putrane ya nyendikani.

Ya wiwit iku, kanthi palilane pak Nyana lan saka karepe Sukro dhewe sing gelem, sidane Rama Menggung sekalihan ya karenan lan kersa nampa.

Saiki Sukro digolekake guru (prifat kanggo setingkat SD). Di ajari thek-kliwering pegawean ing ndalem Ketumenggungan. Omong padinan kudu ajar basa alus, semono uga bab unggah-ungguh tatakRama. Dhasar bocah bagus, lantip lan gathekan, Sukro sing biyen bocah glandhangan kumel kuwi, saiki wis malih, sasat ora ana tilase. Apa sing diwarahake enggal bisa, basane alus, tata kRamane genep.

Saking karenan penggalihe, Rama Menggung sekalihan kawiyos pangandikane marang Susmono putrane ngene :

?Sus !, piye yen Sukro kuwi tak sedulurake kowe ? Bocahe ya bagus, sumubarange yan ora nguciwani, pantes yen dadi adhimu.? Raden Mas Susmono manthuk-manthuk karo matur :

?Kasinggihan sanget Rama, kula remen sanget yen Rama kersa ngangkat putra dhateng dhimas Sukro. Dados Rama babar pisan anggenipun damel sae dhateng asanes, dhateng lare ingkang mboten mangertos asal-usulipun.?

Rama Menggung mesem, njur ngendika marang Sukro :

?Suk !, kowe krungu dhewe apa sing ndak rembug ngenani awakmu. Mula wiwit saiki kowe tak parengkake ngaturi Rama lan Ibu marang aku lan Ibu, lan nyebut kamas marang putraku Susmono. Ngerti Suk ??. Krungu pendangu ngono mau Sukro tumungkul, mrebes mili, bungah banget, ning ya kelara-lara. Ature :

?Sembah sewu nuwun ndara ….. e Rama, semanten gunging kasaenanipun Rama Ibu lan den mas ….. e kamas Susmono dhateng kula. Mboten langkung kula namung sendika dhawuh.?

Lan ya wiwit iku Sukro dadi kulawarga dalem Widyo Kusuman. Sawise lulus SMP Sukro nyuwun nerusake neng STM bag. Mesin, merga jarene kepingin bukak bengkel.

Kejaba sekolah, Sukro uga dikursusake montir. Wis ta nyuwun kursus apa wae sing positip, Sukro tansah dituruti dening Rama Menggung.

Dene Susmono sawise lulus SMA banjur kepingin nerusake kuliah, ning neng ngendi lan jurusan apa sing dipilih, lagi dipikir-pikir dening Susmono.

Durung wae nemu pilihan sing gumathok, ndadak Om Wicaksono rayine Ibune sing tugas neng kedutaan Indonesia ing Nederlan paring kabar yen Susmono sawise lulus SMA di dhawuhi nusul neng Holan arep di sekolahake. Merga putrane Om Wicak, wis rampung sinaune.

Susmono atine bungah banget, lan bab mau uga banjur diaturake Rama Ibune, sing mesthi wae njurungake banget yen Susmono saguh nglakoni.

Dhasar karep tur entuk pangestu lan panyengkuyunge Rama Ibune, Susmono mantep nusul Ome neng Holan kuliah neng kana. Sadurunge budhal, banget wanti-wantine marang Sukro adhi angkate, kandhane :

?Dhimas Sukro, aku pasrah Rama Ibu neng sliramu. Mangsa borong anggonemu njaga kasugengane, turuten apa kersane, estokna dhawuhe. Kabeh kahanan ndalem katumenggungan tak pasrahake marang sliramu ! Rampung sekolahku, aku ndang bali nge jawa maneh nunggu Rama Ibu lan bali ngumpul karo sliramu maneh. Poma dipomasaungkurku, sliramu aja nganti tumindak sing bisa gawe kucem asmane baraya Widya Kusuman. Piye dhimas, sliramu rak saguh ta ?? Karo tumangkul Sukro mangsuli :

?Sendika kamas, dhawuh penjengan kabeh bakal ndak estokake.?

Plong rasa atine Raden Mas Susmono, krungu wangsulane adhi angkate mau. Minggu candhake, Susmono sida budhal sumusul Ome neng Holan.

Lulus STM lan rampung anggone kursus montir, Sukro sida di gawekake bengkel mobil lan motor kanthi dibantu tenaga lima.

Sukro pancen temen lan tliti panyambut gawene, lan asile ya maremake. Durung genep telung sasi wis kemrubut wong sing padha nglebokake mobil utawa motor njaluk di serfis ing bengkele.

Kabeh mau ndadekake karenan penggalihe Rama Menggung Widyo Kusumo sekalihan.

Genep setahun usahane bengkel wis ketok banget undhake, alat-alate wis mundhak komplit, semono uga onderdhil-onderdil sing larang-larang regane uga wis ngadhep.

Ana unen-unen, yen tunggal jarak mono gampang mrajak, ning yen tunggal jati arang-arang sing semi. Semono uga wijining krokot, ditandura ing pot tuwuhe ya mudhun mlorot.

Ya embuh Sukro kuwi turase wong apa ora cetha, ora ana wong sing ngerti. Mula senajan di gula wenthah ing kalangane ngaluhur, ing sawijining wektu kok ya tuwuh watake sing kurang prayoga.

Kapercayan sing diparingkake, malah sisan di sabot sak sing nduwe, kanggo ngangkat dhirine.

Yen kenalan karo kenya-kenya ayu sing dheweke sir, yen ngenalke mesthi nganggo jeneng Susmono. Sapa ora ngerti karo Raden Mas Sasmono, putrane priyayi luhur sing kajen keringan kuwi. Kabeh wong ngerti lan ngajeni. Wektu kuwi Sukro lagi gandrung karo sawijining asisten apoteker sing ayu, sing jenenge Lilik.

Sajake kekarone wis keplok karepe, nyatane angger malem Minggu Lilik mesti di ampiri Sukro sing ngaku Susmono mau lunga ning papan-papan plesiran.

Gandheng yen Minggu bengkele tutup, Sukro bisa bebas lunga kanthi pamit, pawadan golek dagangan neng luar kota, sing regane luwih miring.

Mangka sejatine, mung nginep neng hotel-hotel larang nguja kesenengan. Lilik wis mantep banget kanthi janji-janjine Sukro sing menyakinkan, yen mengkone bakal diajak urip bebarengan. Nganti Lilik nate kawetu tembunge ngene :

?Mas, nek awake dhewe mung dolan-dolan, jajan, njur nginep neng hotel sing larang-larang ngene iki, rak malah boros, mbok ndang matur wae karo keng Rama, aku saguh kok dinikah saiki.? Kandhane Lilik polos.

?Mbok wis ta dhik, ngene terus ya ora papa, nikah ya nikah ning rasah kesusu?. Wangsulane Sukro.

?Mas, ning aku sing samar, merga awake dhewe wis mlangkah adoh, wis nindakake urip kaya dene wong bebojowan, mangka ora mung pisan pindho?. Wangsulane Sukro gage :

?We lha……… kowe ki rak wong ngerti obat ta, sing kanggo samu barang, yen kowe nganti isi, ya diobati …….. rak beres?. Kandhane Sukro entheng.

?Woouw ………….. yen ngono apa panjenengan kuwi mung arep nganggo dolanan aku mas ?? Kandhane Lilik kanthi mencereng.

?Ora…..ora…..ora dhik, iki mung guyon kok, yoh tak pikire, aku tak golek waktu sing becik kanggo matur Rama?. Bubar kandha ngono Sukro ngrangkul Lilik kanthi mesra banget.

Jurus-jurus rayuan gombale dicakake, ora wurung Lilik ya klipuk ing kekebane Sukro. Anggone ngujo nafsu bola-bali di ambali nganti tutug…. taneg …….

Wis rong sasi iki Likik telat bulanan, lan bab iki ya wis dikandhakake Sukro, dheweke ya saguh, ning jare lagi sibuk.

Ya wiwit iku Sukro malah blas ora mara neng omahe. Wis bola-bali Lilik neng bengkele pingin ketemu lan takon :

?Bos kemana ?? Ning angger-angger mung tenaga-tenagane sing mangsuli, yen lagi metu utawa keluar kota.

Lilik judheg, arep sowan neng daleme sing njenggarang kuwi ana rasa wedi. Ning piye, iki barang penting sing ora bisa diundur-undur wektune.

Kanthi ati di wanek-wanekake, Lilik mlebu regol lawang seketheng iku, tumuju ing pendhapa banjur mencet bel.

Ora suwe keprungu kumleseting sikil, mbok Yah abdi juru masak metu karo takon :

?Badhe pinanggih sinten jeng ??

?Badhe pinanggih mas Susmono mbok, kula punika calonipun.? Krungu ngono mau mbok Yah njomblak njur kami tenggengen, ature :

?Panjenengan calonnipun ndara den mas Susmono ndara Jeng ? O…. yen mgaten kula aturaken ndara NgGung sekalihan.? Mbok Yah gage mlebu dalem ageng, let sedhela Rama Menggung sekalihan miyos njur nyaketi tamu di lenggahake. Sawise paring salam banjur ndangu :

?Penjenengan punika sinten nak ?? Wangsulane Lilik :

?Kula punika Lilik, Rama, griya kula kampung Wukirsari, kula punika calonipun keng putro Susmono?. Rama Menggung sekalihan kejot njur ngendika :

?Susmono anak kula punika ?, piyambakipun rak sampun tigang tahun wonten Holan nak, wonten ngrika dipun sekolahaken Omipun. Menawi estu, kalih wulan malih nembe wangsul?. Lilik kaget, gage matur :

?Saestu kok Rama, kula punika calonipun mas Susmono? swarane semu groyok arep nangis. Bu Menggung banjur ngendika karo jumeneng :

?Sekedhap nak !? Bu Menggung mlebet dalem ageng, bareng metu wis ngasta album gedhe loro.

Album dibukak, gambar lembar sepisanan ana foto gedhe, dituduhake tamune karo ngendika :

?Lha punika fotonipun anak kula pun Susmono nak, punapa leres ?? Sawise di iling-iling Lilik matur :

?Sanes ibu, dede punika?. Bu Menggung banjur mbukaki album, ana fotone Sukro sing ukaran kartu pos. Lagi wae weruh foto mau, Lilik terus matur :

?Lha inggih punika, Bu?.

?O…. punika pun Sukro nak?, ngedikane Bu Menggung lega.

?Punika inggih anak kula, ning namung anak angkat. Inggih ketang panyuwunipun Susmono ingkang mboten gadhah sedherek, lajeng nyuwun dhateng Ramanipun tuwin kula, supados ngangkat lare punika kadadosaken adhinipun. Kula lan Ramanipun ugi nglegani?. Rama Menggung sambung :

?Punapa penjenengan kersa nak, mirengaken critanipun Sukro?, inggih lare punika?. Lilik sing isih njingglengi fotone Sukro kuwi manthuk, tandha saguh ngrungakake.

Rama Menggung kanthi tapis ngendikakake kahanane Sukro. Wiwit saka isih anak jalanan nganti diangkat putra, senajan tanpa sineksen ing negara. Tresna, lan pangrengkuh sarta gematine wis kaya marang putrane dhewe. Ning ora ngira, nek Sukro tegel ngapusi, malsu pribadhine kamase angkat, mung kanggo kemancerane dhiri.

Rampung critane Rama Menggung, Lilik crocosan mripate karo matur :

?Kadospundi inggih Rama, mangka kula sampun ngandheg kawan wulan punika kalihan mas Sukro ingkang ngaken mas Sukmono?.

?Sampun nak, manhkeh saget dipun rembag. Sukro nembe kula purih mendhet arta dhateng bang, kangge mbayar tenaga. Ngakenipun ketelasan arta kangge tumbas alat-alat lan kilakan onderdhil?.

Lagi wae Rama Menggung mendel, ing latar ana mobil mewah mandheg, Lilik ora pangling yen iku Sukro. Dheweke tumungkul ora ngawaske. Sukro ora ngerti yen tamune kuwi Lilik, mula ya banjur wae munggah pendhapa ngaturake dhuwit segebog olehe njupuk saka bang.

Dhuwit tinampa Rama Menggung, di etung cocok, banjur di seleh meja. Sawise iku banjur ngendika :

?Sukro !, kowe tepung karo tamu iki ?? Sukro ngawaske Lilik, sanalika tumungkul, cahyane katon pucet, meneng ora mangsuli. Rama Menggung katon duka, sepisan maneh ndangu :

?He Sukro ! kowe ora mangsuli kuwi apa budheg ? Jenengmu kuwi Sukro apa Susmono ? Ngapa kowe nyandiwara ? Kowe wis tumindak culika karo tamu iki, rumangsa ora ? Kowe kudu tanggungjawab karo tumindakmu !?

Saknalika Sukro menyat …. ndho-dhok karo ngruket sampeyane Rama Menggung, karo nangis mingsek-mingsek ature pedhot-pedhot :

?Rama kula ngakeni lepat ageng…………… kula ngrumaosi dosa …………. kula nyuwung pangapunten wonten ngersanipun Rama tuwin Ibu, lan kamas Susmono. Rama ….. Ibu……… sepisan malih kula nyuwun pangapunten.?

Sukro saya kenceng pangrukete lan saya tumungkul meh ngambung jrambah. Lan saiki nguculi pangrukete, ganti nyembah-nyembah ing ngersane Rama Menggung sekalihan karo nangis ngaru wara.

Semono uga Lilik uga katut nangis mingsek-mingsek. Rama Menggung runtuh welase, Sukro di junjung, banjur didegake. Ora sranta Sukro rinangkul karo ngendika :

?Yoh yoh …….. wis Sukro …….., luputmu wis tak apura, ning kowe kudu tanggung jawab karo nak Lilik iki?.

?Inggih …. inggih …… Rama, senajan Rama nundhung kula, dhawuh kesah kula, ning kula tetap badhe tanggel jawab kalihan dhik Lilik?. Kanthi raos trenyuh Rama Menggung ngedika :

?Ora Sukro, aku ora bakal nundhung kowe, cukup kowe janji yen ora bakal ngambali tumindakmu sing uwis-uwis?.

?Ngertiya ya, yen wektu iki nak Lilik wis ngandhut wijimu patang sasi, mula kowe kudu enggal-enggal ngresiki srana nikah sah?.

?Inggih ……… inggih Rama, kula namung sendika dhawuh, kula saestu ngrumaosi lepat?. Ature Sukro karo mlupuh-mlupuh ngrumangsani lupute. Rama Menggung genti mirsani Lilik karo ndangu :

?Kados pundi nak Lilik ?? Lilik mung manthuk-manthuk nyendikani dhawuh, karo isih crocosan mripate. Rama Menggung ngendika :

?Sukro ! wong umuk, songar, goroh, gumedhe, kumalungkung, ngapusi ngono kuwi, kabeh ora becik. Wis ta senajan ditutupana kae, barang ala kuwi, sawea kae mesthi bakal kawiyak?. Sukro lan Lilik pandeng-pandengan, batine mbenerake ngendikane Rama Menggung.

T A M A T